hezkuntza

Xabier Garagorrik, Lore Erriondok eta nik neuk idatzitako Hezkuntzaren Normalkuntza liburuari buruz idatziko dut, jakina, irakurleak liburuaren edukiaren isla eta edukiaren pasarte batzuk aurkituko ditu artikulu honetan. Liburua bost ataletan banatuta dago: Kultura eta Curriculuma, Ikasmateriala eta euskal curriculuma, Testuliburuen azterketa, Normalkuntza, zenbait kontzeptu eta Hizkuntza-prestasuna. Lexikometria. Horiekin batera, eranskin gisa, Prestasun hiztegiak agertzen dira. Ikusten denez, liburuaren edukia oso zabala da: kultura, curriculum, ikasmateriala, testuliburuak, normalkuntza, hizkuntza... Horrelako batek, soilik, egindako halako hamar idazteko ematen du. Hezkuntzaren munduan ikuspegi orokorrari garrantzia eman diogu. Gaur egun, besteak beste, kezka diren alderdiak landu nahi izan ditugu. Ikusi erlazioanaturiko artikuluak

elebitasuna

Lan honetan Euskal Herriko herrialde ezberdinetan elebitasunaren eta bikulturalismoaren auziak duen eragina jorratu nahi izan dut bereziki hezkuntzari dagokionean. Gertatu diren aldaera demografiko nahiz historikoak aztertu dira, eta eremu urriko hizkuntza bat eskoletako hezkuntza sisteman ezartzearen ondorioak eztabaidatu. Honi buruz egindako ikerketak ere azaltzen dira.

Untxia

Hau da ume batek idatzi zuen ipuina:
untxia
Egun batean bazen pertsona bat bi untxi zituela
eta egunero bazkaria ematen zien eta hiru hilabete pasatu zirenean untxiak galdu zituen eta pertsonak bila ari zenean txabola zahar bat ikusi zuen eta barrura sartu zen. Gero gizon bat hila ikusi zuen eta bizkar gainean bere etxera eraman zuen eta bidean gaztelu polit bat ikusi zuen eta pertsonak gizona utzi zuen lurrean eta gaztelura sartu zen eta printzesa bat ikusi zuen eta erran zion:
nahi al duzu nire nobia izan?
Bai. Eta ezkondu ziren eta ume bat sortu zuen eta hola akitzen da ipuina.


Maialen

euskaltzaindia

Euskaraz, hau da, euskal hizkuntzaz arduratzen den erakunde ofiziala da Euskaltzaindia (1919). Mintzaira horri buruzko ikerlanak egiten ditu, berori babestea du xedetzat, eta Euskaltzaindiak eman ohi ditu hizkuntzaren normalkuntzarako arauak. Hizkuntza Akademia honen euskal izena Euskaltzaindia da.Indoeuroparra ez den hizkuntza da euskara, eta euskal hiztun gehienak Euskal Herrian bizi dira (Estatu frantsesaren eta espainolaren arteko mugaldean, Bizkaiko Golkoko barne-xokoan). Hizkuntzaren lurraldea hiru eremu administratibo ezberdinetan zabaldurik dago: Espainiako erresumako Euskadiko eta Nafarroako Erkidegoetan, eta Errepublika Frantseseko Pirinio Atlantikoko Departamenduan.Euskaltzaindiak ezagumendu ofizial osoa du, Espainian Erret Akademia bezala (1976), eta Errepublika Frantsesean Onura publikoko erakunde gisa (1995). Gizartearen aldetik ere herritarren artean aitormen orokor zabala bereganatu du. Arrazoi hauengatik, jarduera arauemaile azkarra bizi izan du Euskaltzaindiak, betiere euskaldungoaren hizkuntza batasuna eta eguneratzea gidatuz, 1968tik hona, batez ere.

bitakorak

Esan dugunez, askotan prentsan agertutako albisteak aurki daitezke bitakoretan. Gai baten inguruko erreferentziarik onenak bitakorak izanik, prentsa konbentzionalaren heriotza iragarri duenik ere bada. Gu zuhurragoak izango gara eta fenomeno bitxi bati erreparatuko diogu: prentsa konbentzionalak ere bitakoretan bilatzen du informazioa. Izan ere, azken aldi honetan asko izan dira sustatu.com albistegian agertu ondoren paperezko prentsan eta beste komunikabideetan islatu diren albisteak eta iritziak.
Euskal bitakora kolektibo horrek erakutsi dizkigu gai baten inguruko weblog batek dituen ezaugarriak: albisteak ematen azkarrak direla, eztabaidak pizten direla eta azkenik erreferentzia bihurtzen direla.

ostadarra

Teknologia berriak ikasten irakurri nuen gaur egungo eskolari egiten zaion kritika bat informatika edo teknologia kontua dela eta.
Gaur egungo eskolan lehengo interneta eralbitzen dela ikasi dugu eta honek aprendizaia sarea oztopatzen duela.
Aurkitu dut hainbat ikastolek sortutako bloga. Hemen kontaktuan jartzen dira bai ikasle zein irakasle eta haien lanak aurkezten dituzte. Pena merezi du blog hau bisitatzea.

Begoñazpi ikastola

Osasuna denon ahotan ibiltzen den gaia da, baina ez da hitzez soilik landu eta zaindu behar den gauza. Osasuna prebentzioa da, hots, ez gaixotzeko modurik onena prebenitzea da. Horretan ere ikasi egin behar, ordea. Nola? Bilboko Begoñazpi ikastolan badute Osasunaren Heziketa lantzeko proiektu bat eta hori azalduko diguteIkastolan osasuna gaia betidanik landu izan dogu eta gaur egun proiektu bat osotua daukagu, praktikan daukagularik. Osasuna lantzeko proiektua da, baina gai honen barruan elementu ezbardinak dagozala kontuan izanik, helburua ez da bakarra. Gure ikasleen osasun heziketa orokorra landu nahi dogu: drogomenpekotasuna, elikagaia, autoestimua, zentzu kritikoa, higienea, ohitura osasuntsuak... Drogomenpekotasunaren prebentzioa lantzeko programa batzu osotuz joan gara urte honeetan. Baina elikagaia, higienea, autoestimua eta abar lantzeko ez dago programarik. Hori gure kabuz eta gure eguneroko ekintzen bidez lantzen dogu, eguneroko ekintzak eta ohiturak dira oinarri kasu hauetan. Adibidez, soinketa egin ondoren dutxatu egiten gara, jan baino arinago eskuak garbitzen doguz. Ekintza honeek eurekaz komentatu eta ondorioak ataratzen doguz. Adibidez, soinketaren ondoren dutxatu egin behar dogula ikasi behar dabe, baina jakin behar dabe hori ez dala beste barik egiten den gauza, arrazoi bat dagoala. Horretaz ohartu behar dira eta ohiturak hartu. Kasu honeetan, oinarria ohiturak sortzea eta mantentzea da.Drogomenpekotasunaren prebentzioa Aipatu doguzan arloak (higienea, elikagaia, ohitura osasuntsuak...) lantzeko programarik ez dago baina, drogomenpekotasunaren kasuan ez da horrela, Lehen Hezkuntzan, DBHn eta Batxilergoan hori lantzeko proiektuak osotu doguz. Baina zelan hasi ginan guzti hau bideratzen? Nondik sortu da proiektua?Orain dala hamar urte inguru Etorkintza taldeagaz batera lan egiten hasi ginan, batez ere Lehen Hezkuntzan. Etorkintza Elkargoa drogomenpekotasunaren prenbentzioa lantzen dauan taldea da eta urte asko daroaz drogaren aurkako planak egiten. Zentroz zentro gure beharrizanei erantzuten ibilten dira eta arazoen aurrean euren laguntza luzatzen dabe. Gure zentroa lasaia da alde honetatik eta ez dogu arazo haundirik izan.

Berti

Kaixo, ni Berti naiz, Lehen Hezkuntza 3. mailako ikaslea. Egia esan informatika eta biok ez gara oso lagun onak, beraz, ikasgai honetaz espero dudana da ordenagailua pixka bat gehiago ulertzea eta beraren beldur ez izatea. Bestalde teknika berriak ikasten baditut primeran! Agian nire lana erreztuko duen zerbait ikasten dut.
Magisteritza ikastea erabaki nuen dagoeneko begirale moduan esperientzia nuelako eta pentsatu nuen hori gustuko banuen, magisteritza zergaitik ez?
Magisteritza ikasteaz aparte hainbat gauza egiten ditut: umeei klaseak eman, batxilergoko talde baten begiralea naiz, lamiako auzoan bolondres moduan egiten dut lan umeekin, ingeleseko klaseetara noa... ez daukat aspertzerik.

etorkizuneko lanpostua

Zer eskatuko da lanpostuetarako?
Etorkizuneko lanpostuetarako eskakizun berrien inguruko eztabaida irekia dago Europako Batasunean. Hemendik aurrera beste gaitasun berri batzuk eskatuko dituzte enpresek, eta ez “klasikoak”. Eta zehazten eta definitzen hasiak daude.
Hainbat egoeratara moldatzeko gai diren pertsonak eskatuko dira: egoera berrietara, enpresa bereko lanpostu desberdinetara, zenbait enpresen artean txandatzera (talde bereko enpresa edo ez), mugikortasun geografikora (batez ere lan munduan sartu berritan, askotariko gaitasunak eskuratzeko)…
Langile berriek garbi eduki behar dute trebeziak eskuratzeko gaitasuna lortu behar dutela; hau da, sentsibilitatea eduki beharko dute euren berezko eta ikasitako trebetasunak identifikatzeko (hezkuntzan, eguneroko bizitzan, ametsetan, kezketan, hobbyetan, aurreko lanetan…). Era berean, kontziente izan beharko dute etorkizuneko enpresak beren abileziengatik gehiago baloratuko dituztela prestakuntza akademikoagatik eta egindako ikastaroengatik baino.
Enpresaren helburu nagusia dirua irabaztea eta aberastasuna sortzea da. Horregatik, bere langileek errendimendu gehiago eta hobea izatea nahi du, bere helburu ekonomikoak asetzeko. Horrela, Giza Harremanetako zuzendaritzen joera zera da: langileak asetzea eta pertsona gisa errealizatzea. Azken urteotako aldaketa eta errebindikazio sozialak direla-eta (biztanleriaren zahartzea, emakumea lan merkatuan sartzea, familia egituren aldaketa…) beste kezka eta behar batzuk sortzen ari dira langileen artean. Horrekin batera, lana ulertzeko beste modu bat sortzen ari da, eta horrek beste termino eta adierazpen batzuk dakartza, adibidez: aukera berdintasuna (gizon eta emakumeen artean, eta “kristalezko sabaiarekin” amaitu etnika, adin… desberdinen artean), Familia Erantzukizuna Enpresetan edo bizitza profesionalaren eta pertsonalaren arteko kontziliazioa (bereziki familia eredu berriak artatzeko –haurrekin edo gabe bizi diren ezkongabeak, berriz bikotea duten banatutakoak, beren ardurapean pertsonak dituztenak…-), Enpresen Erantzukizun Soziala gizarte hobea eta ingurumen garbiagoa lortzen laguntzeko (jasangarritasuna, lanpostu egonkorra eta eskubideekin, ingurumenaren errespetua eta zaintzea…).
Gainera, aldaketa teknologiko garrantzitsuak eta erabakiorrak ikusten ari gara: informazioaren eta komunikazioaren teknologien erabilera orokortzen ari da, komunikazioa globalizatu egin da, espazio eta denbora mugak moztu egin dira eta abar.
Alderdi horiek denak eta beste asko irudi berri bat margotzen ari dira enpresen antolaketari dagokionez. Gizatasunik gabeko egitura duten eta maneiatzen zailak diren enpresa konplexu eta erraldoiak desagertzen ari dira, eta horien ordez enpresa txikiagoak eratzen ari dira eta zeregin berriekin (ez dakigu hemendik 20 urte barru nolakoak izango diren lanpostuen % 60). Eta zeregin edo lanpostu berri horiei egin behar diete aurre euren lehen lanpostua eskuratu nahi duten gazteek.

etorkinak

Begi-bistakoa da gure gizartean diferentziak daudela. Era guztietako diferentziak: ohiturak, hizkuntzak, jatorriak, sexua, gaitasunak, erritmoak, interesak... Baina, badaude zentzu positiboa duten diferentzia batzuk (hizkuntzak, ohiturak, interesak... esaterako) eta hierarkia, statusa, boterea, diskriminazioa, giza klasea, hots, nolabaiteko ezberdintasun soziala, adierazten dutenak. Aniztasuna eta ezberdintasuna ez baitira gauza bera.

bullying

Jazarpena, bullying -a... Hondarribiko gertakariaren ondoren denon ahotan dabilen gaia da. Lehendik ere horrelako arazoak ezagunak baziren, oraingoan ondorioak muturrera iritsi dira, eta horrek kezka areagotu egin du.Ez da errudunak bilatzen aritzeko unea, zuhurtziaz jokatu eta hausnartzekoa baizik. Eta bada zer hausnartua: zergatik sortzen diren horrelako jazarpenak, zer egin daitekeen horiei aurre egiteko edota saihesteko, zer egin dezakeen bakoitzak dagoen lekutik (familian, ikastetxean, gizartean, administrazioan...) eta abar.Eskolan kokaturik, alde batetik, prebentzio lana egin daiteke, eta hori egiten dute Etxarri-Aranazeko ikastolan. Bestetik, daukagun hezkuntza ereduaz eta antolaketaz hausnartu beharko genuke, horrek ere baduelako bere eragina. Juanjo Otaño eta Alex Barandiaranen esku bat bota digute horretan.
Jazarpen egoeren erantzukizuna guztiona da Bullying -a denboran zehar mantentzen den planifikatutako eta nahitako erasoa da, botere gehiegikeriaren egoera dramatikoa adierazten duena, eta nagusitasun-menpekotasun eskema ezarrarazten duena erasotzaileak biktimaren gainean". Horrela definitzen du bullying-a Jose Maria Aviles Gaztela eta Leongo STE sindikatuko Lan Osasun arloko arduradunak. Ikasleen artean gertatzen diren jazarpen egoeren inguruko doktorego tesia egina du eta bullying-aren aurka egiteko programak diseinatuta ere bai.Nora Rodriguez bullying-ean aditua den pedagogoak ere antzeko definizioa ematen du: "Ikasketa zentroetan gertatzen den beldurrarazte prozesua da, sistematikoa eta hazten doana, lagun batzuek beste bati egiten diotena taldearen onespenarekin".Ez da arazo berria, betidanik egon baitira baztertutako lagunak, irainak jaso dituztenak, harroputzak eta ahulak. Gehienetan kaltetuek barruan eramaten dute sufrikarioa, isilpean. Batzuetan ondorioak ikusten dira, bestetan ez. Hondarribiko kasuan ikusi dira, eta horrek ezinegona eta kezka areagotu egin ditu.Jose Maria Avilesek egindako azterketaren arabera, ikasleen % 6k onartzen du inoiz ikaskideek eragindako tratu txarrak jaso dituela. Tratu txarrak eragin dituztela aitortzen duten gazteak % 5,8 dira.Garbi dagoena da hausnartu beharra dagoela. Batetik, horrelako jazarpenak zergatik gertatzen diren jakiteko, eta bestetik zer egin daitekeen ikusteko.Gurutze Zipitria psikoterapeuta eta irakasleak dio umetan gertatzen direla, "helduok ez garelako behar den bezalako ereduak". Izan ere, jasotzen duten eredua, bai etxean eta bai eskolan, egungo gizarte ereduari erabat lotuta dago. Alicia Stürtze historialariaren iritziz "behin eta berriz hitz egin da "balioetan" oinarritutako heziketaren premiaz horrelako arazo guztiei irtenbidea emateko. Haatik, gutxik aipatu dute hezkuntza sistemak bizi duen kontraesana. "Munduko hezkuntza ordena berriaren" ezarpena bizi du orain, eta bere kontsigna nagusiak balio horien kontrakoak dira, hain justu. Edozein eskolak integratu beharko lituzkeen justizia, elkarrizketa, elkartasuna, trukea eta tolerantzia zaharkituta gelditzen dira eredu berri horretan. Munduko merkatu librearen neurrira egindako eredua da, eraginkortasuna eta konpetitibitatea helburu dituena. Kontua ez da hiritar integralak, kritikoak, integratuak eta solidarioak prestatzea, baizik eta "homo economicus" moduko bat, multinazional handien estrategietara eta merkataritza librera eta haren ideologiara egokitua".Erantzukizuna denona daBullying-a ez da gazteen arazoa, gizarte osoarena baizik. Horregatik, erantzukizuna ere denona da, ez gazteena soilik, irakasleena soilik edo gurasoena soilik. Ondorioak ere, denok jasaten baititugu. Avilesek dioen bezala, "biktimari eragiten dio, noski, ondorioak jasaten dituelako. Erasotzaileei ere bai, nagusitasun-menpekotasun harremanean oinarritutako erlazioak edukitzera ohitzen direlako. Ikusleak ere, ezer egin gabe eta beste aldera begira gelditzen badira, moralki egoera injustuak ikusi eta beste leku batera begiratzen ikasten dute".Xabier Barandiaranek ere hala dio: "Gazteek bizi dituzten arazoak gizarte arazoak dira, eta konponbideak gizartera apuntatzen du bere osotasunean: familiaren, eskolaren, herriaren zeregina birdefinitu eta indartzera. Arazoa guztiona da, eta guztioi dagokigu ardura; zeregin hori hezkuntza sistemaren esku edota komunikabideen esku bakarrik geratzen bada, gizarteak porrot egingo du".Erantzukizuna hartu beharra dago, eta serio, gainera. Elias Mendinueta guraso eta abokatuak eta Mirari Bereziartua coach pedagogoak diote ez dugula lasaitu behar, lasai gelditzeak ez duelako ezer konpontzen. "Erantzukizuna, batzuena zuzenagoa bada ere, guztiona da". Ildo beretik mintzo da Koldo Izagirre idazlea ere: "Pedagogiaz espantuka hitz egin eta baliabiderik ematen ez duen politikaria da bakoitza, gelan gertatzen ari dena zuzentzeko gauza izan ez den hezitzailea da bakoitza, semearen ubeldu moral eta fisikoak eztitzeko gai izan ez den gurasoa da bakoitza, bere burua amildu duena bera da bakoitza... baina batez ere tradizioaren izenean edo eguneroko epelean herrian eredu matxomerkea nagusitzen utzi duen oro da bakoitza".Zer egin dezakegu?Ildo horretatik, bigarren hausnarketara heltzen gara: zer egin daiteke? Hasteko, gurasoen eta irakasleen arteko komunikazioa eta elkarlana funtsezkoak dira. Horrekin batera, gazteekiko komunikazioa ere bai; beraien egoera ezagutzeko eurekin egon beharra dago. Harremanak zaintzea funtsezkoa da. Gurutze Zipitriaren ustez harremanei eta sentimenduei leku gehiago egin behar zaie: "Notez eta antzeko gaiez hitz egiten da klaustroetan, baina irakasle bakoitzaren egoeraz eta ikasleekin dituen harremanez oso gutxi hitz egiten da. Edukiei sentimenduei eta harremanei baino askoz garrantzi handiagoa ematen zaie, eta hori aldatu behar da".Jazarpen egoeren aurrean epairik ez egitea ere garrantzitsua da, erasotzaileak, erasotuak eta ikusleak, guztiak baitira kaltetuak eta errua botatzeak ez baitu arazoa konpontzen.Elkarbizitza ahalik eta hobekien bideratzea da egin litekeen gauzarik onena. Bai ikastetxean, bai etxean, bai kalean, bai lantegian... Hainbestetan errepikatzen diren balioak eguneroko bizitzan praktikan jarri eta horien araberako jarrerak lehenetsi behar ditugu. Eta horretarako, gure artean hausnartu eta hitz egin behar dugu. Edonola ere, Avilesen iritziz elkarbizitza giroa hobetzeak ez dakar bullying kasuak desagertzea. "Bi gauza desberdin dira. Elkarbizitza hobetzea da diziplina arazoak, jarrera antisozialak, motibazio falta, interesik eza... konpontzea. Baina bullying-aren jatorria desberdina da eta horri aurre egiteko plan bereziak jarri behar dira ikastetxean".Avilesek antbullying programa bat proposatzen du, eta hainbat pauta zehaztuta ditu. EILAS sindikatuak liburuxka batean bilduta argitaratu zuen, eta egun agortuta badago ere web orri honetan aurki daiteke: www.stee-eilas.org/lan_osasuna/gaiak/Bullying/BullyingEUSK.htmEdonola ere, horrelako neurriak hartu aurretik ongi hausnartu behar dela dio. "Presaka jardutea txarra da. Ekin baino lehen hausnartu egin behar dugu. Ekintzak planifikatzeko denbora hartu behar dugu. Administrazioek, arduradun politikoek, hezkuntza arduradunek, profesionalek, familiek... lor dezagula gure zentroak seguruagoak izateaz gain sanoagoak izatea. Zeren hau ez da segurtasun arazoa soilik, baizik eta osasun arazoa: eskola osasuna, afektibitate osasuna, osasun emozionala".

Agenda 21

Agenda 21 es un programa de las Naciones Unidas (ONU) para promover el desarrollo sostenible. Es un plan detallado de acciones que deben ser acometidas a nivel mundial, nacional y local por entidades de la ONU, los gobiernos de sus estados miembros y por grupos principales particulares en todas las áreas en las cuales ocurren impactos humanos sobre el medio ambiente. Agenda es una lista detallada de asuntos que requiren atención, organizada cronológicamente, 21 hace referencia al siglo XXI. La palabra agenda, aunque de origen latino (plural de agendum) es un anglicismo en castellano; el término oficial adoptado por la ONU es Programa 21, aunque poco se usa a nivel internacional.

teknologia berriak

Egunon! gogorra eh!